Voor 60-plussers in de bijstand moet in Tilburg het vijfmaal per week verplicht solliciteren worden afgeschaft. Dat stelt de fractie van de PvdA in Tilburg.
De partij dient op 1 mei, de Dag van de Arbeid een initiatiefvoorstel in bij het college, waarin het college van B en W opgeroepen wordt de gemeentelijke regelingen aan te passen. Het college heeft daar wettelijk de bevoegdheid voor en kan zelf bepalen hoe een tegenprestatie voor een bijstandsuitkering er uit moet zien. De partij noemt het solliciteren van 60 plussers in de bijstand een ‘nutteloze en demotiverende bezigheid’.
Het is vreselijk om als 60-plusser na een WW-periode in de bijstand te belanden. In deze WW-periode heb je dan al tientallen sollicitaties achter de rug. Immers, als werkloze met een WW-uitkering ben je verplicht viermaal per maand te solliciteren.
Maar…
Eenmaal in de armen van Werk en Inkomen in Tilburg gaat die plicht naar eens per werkdag: elke dag – 5 dagen in de week – moet een, meestal nutteloze, brief de deur uit. Tilburg eist dus van de bijstandsgerechtigde 60-plusser vijf sollicitaties per week!
Tegen deze regeling spreekt een groot aantal argumenten:
- Iemand die na de vruchteloze pogingen in de WW, soms zijn er meer dan 100 verplichte sollicitatiebrieven verstuurd, ineens vijfmaal per week moet gaan bedelen om werk gaat op onzinnige vacatures reageren, in de hoop zijn uitkering te behouden.
- Als 60-plusser maakt een werkloze na een periode zonder baan weinig kans op een nieuwe werkkring. Recent grootschalig onderzoek onder 600 P&O-hoofden laat zien dat meer dan de helft van hen 60-plussers niet eens oproepen na een sollicitatie. Weglaten van de leeftijd in een cv is voor hen ook zinloos, want dan wordt iemand niet benaderd wegens het ‘verzwijgen’ van informatie.
- Het is onlogisch dat een werkloze 60-plusser na eerst viermaal per maand ineens 5 keer per week moet gaan zoeken naar werk dat er blijkbaar voor hem of haar niet is.
- Nergens staat in de wet aangegeven dat een gemeente, zoals in Tilburg, zijn bijstandsgerechtigden vijfmaal per week moet laten reflecteren op vacatures, zolang de gemeente en de werklozen maar voldoen aan de verplichtingen die staan aangegeven in de Participatiewet. Het is de bevoegdheid van een wethouder en de raad invulling te geven aan die participatiewet. Formeel hoeft er geen raadsbesluit over te worden genomen.
- Rotterdam, Enschede en Amsterdam bewijzen bijvoorbeeld dat het anders kan. Mensen in de bijstand van 60 jaar en ouder, die al langere tijd zonder werk zitten, en mensen die om wat voor reden dan ook een grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt zijn deels aangemerkt als ‘kansloos’. Daar worden maatwerk-oplossingen voor getroffen. Het ‘etiket’ heeft, hoewel categorale uitsluiting op basis van leeftijd niet mag, deze groep ontslagen van de plicht te solliciteren en biedt andere de ruimte te zoeken naar een betrekking die past bij hun ambities.
Een aantal oudere Tilburgse werklozen heeft in het verleden gepoogd via de rechter een vrijstelling van de sollicitatieplicht te krijgen. In drie gevallen, allen cliënten van het Advocatencollectief, ging het om de uitvoering van de participatiewet door de gemeente Tilburg. In alle gevallen heeft de rechter geoordeeld dat de sollicitatieplicht moest worden nagekomen, omdat de gemeente nu eenmaal de wet aan haar zijde heeft.
De wijze waarop de participatiewet wordt uitgevoerd is een zaak van de gemeenteraad en daarmee een (gemeente)politiek verhaal. De bijstand is een gezinsuitkering. Vanaf het moment dat de werkloze man/vrouw die gemeentelijke uitkering ontvangt, is het ‘huishouden’ verplicht naar werk te (blijven) zoeken. Kortom, als een van de (economische) partners na een WW-uitkering in de bijstand belandt, zal ook de andere partner een sollicitatieplicht opgelegd krijgen. Indien die partner een klein eigen inkomen heeft, wordt die in mindering gebracht op de uitkering. Stel dat de partner al 40 jaar het huishouden draaiende houdt, dan is hij of zij ook niet vrij van de verplichting vijfmaal per week een poging te doen werk te verkrijgen.
Komt iemand die verplicht vijfmaal per week een brief de deur uit doet eerder aan een baan dan iemand in de WW of iemand die de vrije hand krijgt? De uitstroom cijfers van de gemeente geven dat niet aan.
In de overzichten worden 55-plussers op dezelfde hoop gegooid als 60 plussers. Deze laten een uitstroom zien, maar als we dieper in de materie duiken blijkt die uitstroom zich vooral voor te doen bij uitkeringsgerechtigden jonger dan 60 jaar, veelal mensen die aan een parttime baan zijn geholpen. In totaal ‘bespaarde’ Tilburg volgens de meest recente cijfers over de participatiewet in een jaar tijd 131 uitkeringen, ofwel een schamele 1,7 procent op het totale budget.
Daar moeten heel wat inspanningen aan te pas komen. Bij de gemeente Tilburg krijgt een bijstandsgerechtigde te maken met een handvol ambtenaren die hem beoordelen en begeleiden, al dan niet naar nieuw werk. Er zijn rechtmatigheidsambtenaren, intakers, doelmatigheidsambtenaren, case-managers, sollicitatietrainers enzovoort.
Veel 60-plussers ervaren de stress door al die bemoeienissen als fnuikend voor hun plezier in het leven, dat zonder werk en in de bijstand vaak toch al geen pretje is. Buiten dat het meestal zinloos is om op een vacature te reageren, is het ook pijnlijk en vernederend om steeds maar weer te worden afgewezen, en meestal ook nog om dezelfde reden: u past niet in het functieprofiel. Van de honderd afwijzingen die de fractie van de PvdA mocht inzien waren er 86 met ongeveer deze strekking. Na de afwijzingen volgen dan ook nog eens de meestal denigrerende gesprekken met de doelmatigheidsambtenaar of de trajectbegeleider. Geen enkel bedrijf neemt een sollicitatie van een 62-jarige serieus als deze man of vrouw in de bijstand zit. Vrijwel iedere werkgever gaat er van uit dat hij of zij die brief alleen maar schrijft om niet gekort te worden.
Mantelzorg
Een mooi voorbeeld van hoe het ook kan is – naast Rotterdam en Enschede – de methode in Amsterdam waar de gemeente met succes de sollicitatieplicht voor uitkeringsgerechtigden heeft weten te schrappen, met en zonder tegenprestaties. De druk vanuit Den Haag om die wel te eisen heeft Amsterdam kunnen weerstaan door het individualiseringsbeginsel strikt te hanteren, met als gevolg dat er de laatste jaren meer dan ooit door die bijzondere groep uitkeringsgerechtigden vrijwilligerswerk is verricht.
Eenmaal los van de druk iets te moeten doen, zoals vijfmaal per week een nutteloze brief schrijven, zijn mensen eerder bereid iets voor de gemeenschap te doen, zo lijkt het. Een bijkomend argument dus: veel bijstandsgerechtigden die geen druk meer ervaren, zetten zich extra in voor de gemeenschap via vrijwilligerswerk en nemen mantelzorgtaken op.
Wel of niet een verplichte tegenprestatie verlangen voor het ontvangen van een bijstandsuitkering is wettelijk geregeldzodanig dat het de beleidsvrijheid is van de gemeente zelf. Dat geldt ook voor in welke vorm dat gebeurt en voor wie de verplichting geldt: solliciteren of niet, tot welke leeftijd en op welke functies. Nogmaals: iemand die al 40 jaar thuis het huishouden bestiert, moet die nog naar een uitzendbureau om daar te vragen of hij of zij in een distributieloods order-picker kan worden?
Als de gemeente het individualiseringsbeginsel als uitgangspunt neemt, kan er maatwerk volgen. Nu geldt in Tilburg: je krijgt een bijstandsuitkering, dus je moet solliciteren en beschikbaar zijn voor een baan. Zo is de wet.
Het kan echter anders:
In de wet staat dat voor een bijstandsuitkering een tegenprestatie geleverd moet worden, Tilburg bepaalt dat die tegenprestatie voor deze gezinsuitkering is dat beide partners moeten voldoen aan de uitgangspunten: beschikbaar zijn voor werk en elke werkdag ‘op zoek gaan’ naar werk. Ook al zijn ze 60 jaar en ouder. Die regel moet in onze ogen worden aangepast voor mensen van 60 jaar en ouder, die kansloos zijn op de reguliere arbeidsmarkt. De gemeente Tilburg heeft de vrijheid om, gehoor gevend aan de bepalingen uit de participatiewet, bij het toekennen van een bijstandsuitkering vast te leggen dat de uitkeringsgerechtigde weliswaar een plicht heeft om te zoeken naar passend werk, maar daarvan wordt vrijgesteld omdat…..
Dat ‘omdat’ kan individueel worden ingevuld.
Wij vragen daarom:
Het college van B en W de opdracht te geven de sollicitatieplicht van 60-plussers in de bijstand tegen het licht te houden en naar de voorbeelden uit Rotterdam, Enschede en Amsterdam te zoeken naar een regeling die meer recht doet aan de huidige situatie op de arbeidsmarkt en de individuele situatie van de Tilburgse uitkeringsgerechtigden.
